Prof. Adam Noga
Moje zainteresowania badawcze dotyczą mikroekonomicznych podstaw makroekonomicznego funkcjonowania gospodarki. Konsekwentnie rozwijam taki program badawczy, który został zarysowany w mojej 1) pracy doktorskiej obronionej w 1984 roku w SGPiS pt. Efektywne funkcjonowanie gospodarki w jej przekształceniach strukturalnych (promotor: Prof. dr hab. Stanisław Nowacki) a jego głównymi zakończonymi pracami są: 2) praca habilitacyjna, obroniona w SGH, pt. Dominacja a efektywna konkurencja, analizująca konkurencyjne podstawy makroekonomicznego funkcjonowania i gospodarki, proponująca autorską teorię konkurencji, 3) książka profesorska pt. Teorie przedsiębiorstw, Warszawa PWE 2009, analizująca przedsiębiorcze podstawy makroekonomicznego funkcjonowania gospodarki, proponująca autorską teorię przedsiębiorstwa, 4) prace z zakresu stosowanej makroekonomii i finansów publicznych, pokazujące wpływ konkurencyjnych i przedsiębiorczych podstaw na funkcjonowanie gospodarki Polski i jej finansów publicznych, 5) prace doradczego dotyczące rozwoju przedsiębiorczości w Polsce. Cząstkowe wyniki badań powyższego programu badawczego zostały opublikowane w międzyczasie w moich trzech samodzielnych książkach, w jedenastu książkach pod moją redakcją naukową, w dziewiętnastu książkach, w których miałem wyodrębnione rozdziały oraz w ponad stu artykułach, ekspertyzach i recenzjach.
W pracach tych starałem się wykazać, że zarówno tradycyjne teorie konkurencji, jak i przedsiębiorstw(a) nie pozwalają na dostateczne wyjaśnienia mikroekonomicznego i makroekonomicznego funkcjonowania gospodarek oraz ich wzrostu, nie pozwalają też na prowadzenie skutecznej polityki fiskalnej i pieniężnej oraz polityki rozwojowej, stąd też koniecznym okazało się poszukiwanie nowych teorii konkurencji i przedsiębiorstw(a).
Autorska teoria konkurencji wskazuje - w odróżnieniu od tradycyjnych teorii konkurencji, stanowiących tylko niektóre szczególne przypadki autorskiej teorii – że zachowania konkurencyjne przedsiębiorstw na rynkach uzależnione są od: 1) stopnia niezawodności funkcjonowania rynków, związanych ze stopniem koncentracji podaży, pozytywnymi i negatywnymi efektami zewnętrznymi, zakresem dóbr publicznych w gospodarce; 2) stopnia kompletności rynków, związanych z faktem, że gospodarka rynkowa to nie jeden rynek ale system bardzo wielu rynków, a więc nie tylko bieżący rynek produktów i usług, ale wiele rynków terminowych, rynki inwestycyjne, rynki pracy, rynki menedżerów, rynki kapitałowe, rynki przedsiębiorstw, rynki informacji, rynki specyficznych aktywów i wiele innych, których często brakuje w gospodarkach; 3) charakteru rynków, na który składają się takie ich cechy jak: głębokość rynków, stopień technologicznego zaawansowania działalności na rynku, wiedza i umiejętności menedżerów, faza rynku w cyklu życia produktu, stosunki własnościowe na rynku, relacje rynku lokalnego z globalnym, relacje bilansowe na rynku i wiele innych. Zmiany stopni niezawodności i kompletności rynków oraz ich charakteru powodują zmiany konkurencji na rynku, zróżnicowaną przydatność tradycyjnych teorii konkurencji, takich jak teoria doskonałej konkurencji, konkurencji monopolistycznej, oligopolu, monopolu, rynków kontestowanych, konkurencji efektywnej, hiperkonkurencji itp. Dzięki autorskiej teorii konkurencji można wyjaśnić dlaczego np. na rynkach bankowych czy ubezpieczeniowych w Polsce mamy do czynienia ze słabą konkurencją, dlaczego polski rynek kapitałowy jest tak słabo odporny na współczesny kryzys finansowy, dlaczego efekty polityki pieniężnej i fiskalnej są inne od pożądanych i wiele innych kluczowych kwestii gospodarczych.
W autorskiej teorii przedsiębiorstwa zwracam uwagę, że dotychczasowe niezadowolenie z wielu budowanych teorii przedsiębiorstwa wynika stąd, że żadna ze w literaturze teorii (szczegółowemu badaniu poddałem dwadzieścia siedem takich teorii), nie potrafi w jednolity, spójny sposób, odpowiedzieć skutecznie na osiem grup następujących pytań:
1) Czym jest przedsiębiorstwo? Jaka jest jego natura ? Jaki cel realizuje? Jakie są jego granice (jak zmieniają się w czasie).
2) Jakie są konsekwencje odpowiedzi na powyższe pytanie dla relacji danego przedsiębiorstwa z innymi przedsiębiorstwami, konkurencję i organizację gospodarki i jej części (gałęzi, regionów, klasterów)?
3) Jakie korzyści ma gospodarka z istnienia przedsiębiorstw, jak korzyści przedsiębiorstw mają się do korzyści ogólnogospodarczych?
4) Jaka jest rola właściciela, przedsiębiorcy, menedżera i pracowników oraz klienta (szczególnie ostatecznego – konsumenta) w przedsiębiorstwie, a także innych tzw. interesariuszy (stakeholders)?
5) Jakie są konsekwencje odpowiedzi na powyższe pytania dla zakładania, funkcjonowania, rozwoju i likwidacji przedsiębiorstwa?
6) Jakie są konsekwencje odpowiedzi na powyższe pięć grup pytań dla zarządzania przedsiębiorstwami?
7) Jakie są konsekwencje odpowiedzi na powyższe sześć grup pytań dla analizy zmian makroekonomicznych i polityki makroekonomicznej?
8) Jaką rolę pełnią przedsiębiorstwa we wzroście (rozwoju) gospodarki?
Jeśli bowiem, jak to starałem się wykazać, przedsiębiorstwa są instytucją i organizacją gospodarki, stanowiącą jeden z głównych regulatorów gospodarki obok gospodarstw domowych, rynku i państwa, to siłą rzeczy wymienione wyżej osiem grup pytań musi dotyczyć wszystkich pięciu pól zainteresowań teorii ekonomii: alokacji i wzrostu, kreacji i rozwoju, podziału i ładu społecznego, rewitalizacji zasobów i trwałego rozwoju oraz preferencji i wartości.
Do lat 70. XX wieku głównym „budulcem” teorii przedsiębiorstwa były te jego cele, które można nazwać powszechnymi. Spór o to, do jakich z nich dąży przedsiębiorstwo był inspiracją do powstawania nowych teorii. Spierano się o to: czy jest to maksymalizacja zysku, wielkość sprzedaży, zadawalający zysk, płynność, wartość przedsiębiorstwa itp. i według odpowiedzi na to pytanie kreowano teorie przedsiębiorstwa: np. neoklasyczną, menedżerską, behawioralną itp.
W latach 70. XX wieku renesans zaczęły przeżywać: 1) dzięki O. Williamsonowi teoria kosztów transakcji, ogłoszona w roku 1937 przez R. Coase’a oraz 2) teoria kompetencji i zasobów ogłoszona w połowie lat 50. XX wieku przez E. Penrose. W tych dwóch teoriach wykorzystano jako „budulec” cele przedsiębiorstw, które w moim programie badawczym nazywa się autonomicznymi, tzn. takimi, które przedsiębiorstwo może zrealizować lepiej niż jakakolwiek inna instytucja i organizacja gospodarki. W badaniach identyfikujemy dwadzieścia takich celów i jest to lista oczywiście nie wyczerpana. Przedsiębiorczość polega bowiem właśnie na odkrywania wielu nowych celów autonomicznych i zastosowaniu ich kombinacji w zakładaniu oraz rozwoju różnych przedsiębiorstw.
Identyfikacja różnych celów autonomicznych często bywa inspiracją budowy nowych teorii przedsiębiorstwa, jak np. teorii niekompletnych kontraktów ( O. Harta) czy teorii osądów (F. Knighta i N. Fossa). Z kolei w teoriach kosztów transakcji O. Williamsona czy we współczesnych wersjach teorii kompetencji i zasobów próbuje się przekonywać, że posiadają one zdolność do zintegrowania wszystkich autonomicznych celów zakładania, funkcjonowania i rozwoju przedsiębiorstw.
W badaniach wskazuję, że żadna z analizowanych w literaturze teorii nie stwarza możliwości zintegrowania wszystkich autonomicznych celów powstawania, funkcjonowania i rozwoju przedsiębiorstw. Proponuję więc autorską teorię przedsiębiorstw, w odróżnieniu od dwudziestu siedmiu prezentowanych teorii przedsiębiorstwa (w liczbie pojedynczej), której „budulcem” są użyteczności gospodarstw domowych jako kreatorów wszystkich aktywów przedsiębiorstwa (materialnych, pieniężnych, ludzkich, intelektualnych, społecznych itd.). Przedsiębiorstwami w myśl tej teorii określamy : względnie trwałe organizacje i instytucje gospodarki - przyjmujące w różnych krajach i okresach historycznych różne formy prawne, w tym szczególnie własnościowe – które dzięki swoim licznym odkrytym i potencjalnym autonomicznym zdolnościom (celom) zapewniają gospodarstwom domowym wyższą długookresową użyteczność z posiadanego przez nie kapitału (ludzkiego, rzeczowego, pieniężnego, intelektualnego, społecznego), niż mogłyby one same osiągnąć przez własne gospodarowanie (ekonomię Arystotelesowską) w gospodarce rynkowej, państwowej lub jakiejkolwiek ich mieszance. Przedsiębiorstwa realizują cele powszechne, którymi są jak najwyższe rentowności wykorzystywanych przez nie aktywów (ROA, CROMVA), pochodzących z wymienionych wyżej różnych kapitałów gospodarstw domowych.
W odróżnieniu od jednej z najbardziej wpływowej teorii przedsiębiorstwa- teorii kosztów transakcji O. Williamsona, pokazuję, że nie „na początku były rynki”, lecz że „na początku były gospodarstwa domowe”. Było tak cztery tysiące lat temu u przedsiębiorców w Mezopotamii i jest dzisiaj w najbardziej nowoczesnych przedsiębiorstwach. Gospodarstwa domowe to bowiem główna determinanta:
a) alokacji , przedsiębiorczości (kreacji), podziału, preferencji i wartości oraz rewitalizacji zasobów w przedsiębiorstwach ;
b) gromadzonych historycznie zasobów i oszczędności wykorzystywanych do tworzenia przedsiębiorstw i pomnażania ich w nich;
c) inwestowania w wiedzę, kreowania talentów, budowania relacji czyli główne źródło kapitału intelektualnego, najważniejszego współcześnie czynnika wytwórczego, przenoszonego następnie do przedsiębiorstw;
d) podejmowania ryzyka i wyrażania preferencji dotyczących przyszłych okresów i w niepewności[1];
e) nabywania doświadczeń, rutyn, optymalnych skal działania przedsiębiorstwa i przenoszenia ich do innych przedsiębiorstw;
f) kreowania wszystkich interesariuszy przedsiębiorstwa, w tym przede wszystkim ostatecznych właścicieli przedsiębiorstw;
g) zaufania społecznego w przedsiębiorstwie i w relacjach przedsiębiorstwa z otoczeniem;
h) przywództwa przedsiębiorców i/lub właścicieli, i/lub menedżerów narzucających kulturę organizacyjną i sposób zarządzania nawet największym i najbardziej złożonym przedsiębiorstwom,
i) najtwardszych ograniczeń budżetowych, determinujących ograniczenia budżetowe przedsiębiorstwa;
j) renesansu suwerenności konsumenta, najsilniejszego weryfikatora zasadności istnienia przedsiębiorstw, swoistego powrotu do globalnego i lokalnych działań prawa Saya;
k) przyzwolenia na autonomizację przedsiębiorstw czyli na poszukiwanie przez tą instytucję i organizację najlepszych sposobów realizacji celów autonomicznych przedsiębiorstwa ;
l) redukcji alienacji przedsiębiorstw (przez zjawiska intrapreneurship, partnership, spin off, outsourcing, kontrakty menedżerskie itd.) w wielkich przedsiębiorstwach prywatnych i państwowych, które zatracają nadwyżkę korzyści nad kosztami realizacji autonomicznych celów przedsiębiorstw;
m) „reinkarnacji” przedsiębiorstw upadłych na skutek błędnych: alokacji, podziału, kreacji, preferencji i wartości, degradacji środowiska naturalnego; gospodarstwa domowe są najbardziej inwariantną instytucją rozwoju wszystkich kapitałów;
n) pronsumenta jako konsumenckiego przedsiębiorstwa;
- o) wirtualizacji przedsiębiorstw, zarówno od strony podaży (najważniejszy i najbardziej przenośny czynnik wytwórczy), jak i od strony popytu (popyt dostępny w sieciach internetowych całego globu)[2];
p) odpowiedzialności gospodarstw domowych (finansowej, a nawet karnej, za nieprawidłowości działania przedsiębiorstw;
q) odpowiedzialności za własne bezpieczeństwo socjalne (ochrona zdrowia, renty i emerytury, utrata pracy itp.) w sytuacji gdy mają miejsce w gospodarce zjawiska: market failure, government failure i firm failure;[3]
r) przede wszystkim startu przedsiębiorstwa (start up);
W autorskiej koncepcji mówi się o teorii przedsiębiorstw, próbującej wyjaśniać różnego rodzaju przedsiębiorstwa według prostej szkolnej skali dobroci (A, B, C, D i E). Specjalną uwagę skupia się jednakże na teorii przedsiębiorstwa A, które nazywa się konfirmą. Konfirma to połączenie dwóch słów: konsumenta i firmy. Pokazuję, że we współczesnym, tak niepewnym, zmiennym, turbulentnym środowiska powstawania i upadku przedsiębiorstw najbardziej trwałe przedsiębiorstwa[4], to takie, które – jak Google – kreują gospodarstwa domowe we wszystkich swoich rolach: przedsiębiorcy, właściciela, menedżera, pracownika a przede wszystkim konsumenta.
Im więcej w gospodarce przedsiębiorstw staje się konfirmami, gospodarka charakteryzuje się wyższym stopniem konfirmacji, więcej podmiotów w gospodarce charakteryzuje się oczekiwaniami przedsiębiorczymi[5], tym mniej groźne w niej okazują się zjawiska monopolizacji i dominacji oraz staje się ona bardziej odporna na złą politykę monetarną i fiskalną oraz negatywne szoki podażowe i popytowe.
- Curriculum Vitae
Curriculum Vitae
1. Nazwisko NOGA
2. Imię Adam
3. Data urodzenia 23 maja 1955
4. Narodowość Polska
5. Stan cywilny Żonaty, dwóch synów
6. Wykształcenie:
1978 - Magister ekonomii - specjalność: teoria ekonomii, Szkoła Główna Handlowa, (wtedy nazywała się Szkoła Główna Planowania i Statystyki)
1984/1985 - L’Ecole Hautes Etudes et Sciences Sociales, Paris, fellowship
1985 - Stopień doktora nauk ekonomicznych (SGH - SGPiS)
991/1992 - L’Universite du Quebec a Montreal , short programme MBA
1993 – Stopień doktora habilitowanego (SGH)
1995 - Profesor nadzwyczajny (SGH)
1999 – Prof. nadzwyczajny WSUiB w Warszawie
2005 – Prof. nadzwyczajny WSPiZ im. Leona Koźmińskiego, Akademii Leona Koźmińskiego
7. Znajomość języków (1 słaba - 5 bardzo dobra)
Język Czytanie Mówienie Pisanie
Polski 5 5 5
Francuski 5 5 5
Rosyjski 5 4 4
Angielski 5 3 3
8. Członkostwo w organizacjach
- Polskie Towarzystwo Ekonomiczne (Polish Economic Society)
-Association pour le developpement des Etudes sur la Firme et l’industrie
- Centre Europeen de PME
- Polskie Towarzystwo Ubezpieczeniowe
9. Obecna pozycja zawodowa:
Kierownik Katedry Ekonomii Akademii Leona Koźmińskiego
Prorektor Akademii Leona Koźmińskiego
Dyrektor Kolegium Zarządzania i Finansów w Akademii Leona Koźminskiego
Specjalizacje naukowe i dydaktyczne:
ścisła:
- teorie przedsiębiorstwa i konkurencji
Mikroekonomiczne podstawy makroekonomicznego funkcjonowania gospodarki
ogólne
- Mikroekonomia
- Makroekonomia
- Mikroekonomiczne podstawy (konkurencyjne) makroproporcji
11. Przebieg kariery zawodowej:
- 1978 - 1985: asystent w SGH
- 1985 - 1995 - Adiunkt w SGH
- 1985/1986 - Konsultant w Komisji Planowania przy Radzie Ministrów
-1988/1989 - Główny Specjalista w Ministerstwie Finansów
-1991-1992 - Wykładowca w L’Universite du Quebec a Montreal
- 1992-1993 - Prodziekan Studium Dyplomowego SGH
-1993-1996 - Dziekan Studium Podstawowego SGH
- 1996 - 1999 - Prorektor d/s Dydaktyki i Studentów SGH
-1993-1998 - Wiceprzewodniczący Rady Naukowej Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego
- 1995 - Profesor nadzwyczajny w SGH
- 1995 - Ekspert Ministerstwa Prywatyzacji
- 1996 - Przedstawiciel Prezydenta RP w publicznych debatach nad prywatyzacją i powszechnym uwłaszczeniem
- od 1987 redaktor Ekonomisty
- od 1999 - Dyrektor Instytutu Finansów przy WSUiB
- od 1999 – Redaktor Naczelny kwartalnika naukowego Studia Finansowe
- od 1999 – Redaktor Naczelny rocznych Raportów o stanie finansowym państwa
- od 2001 - 2005 Wiceprezes Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego
- od 2001 – Ekspert Sejmu ds. budżetu państwa
- od 2001 – Rzeczoznawca Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu do spraw podręczników szkolnych z podstaw przedsiębiorczości i ekonomii
- od 2002 – 2004 Członek Zespołu Ministra Finansów ds. Naprawy Finansów Publicznych
- od 2003 – Redaktor czasopisma naukowego Studia Ekonomiczne INE PAN
- -1999-2005 Dyrektor Instytutu Finansów
- 2005 – Profesor Nadzwyczajny w WSPiZ im.Leona Koźmińskiego
- 2005 – Kierownik Katedry Ekonomii w WSPiZ im. Leona Koźmińskiego
- 2005 – Dziekan Kolegium Finansów i Bankowości w WSPiZ im. Leona Koźmińskiego
- 2006 – Dziekan Kolegium Zarządzania i Finansów w WSPiZ im. Leona Koźmińskiego
- 2006 - Prorektor Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie
- 12. Publikacje po uzyskaniu stopnia doktora nauk ekonomicznych:
Cztery samodzielne książki, redakcja naukowa i główny udział w jedenastu książkach, udział cząstkowy (wyodrębniony) w dziewiętnastu pozycjach książkowych, ponad 100 artykułów, recenzji i ekspertyz
13. Wykłady:
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie 1978-1999
L’Universite Montpellier I, 1992, 1994, 1996
L’Universite Catholique a Louvain, 1998
L’Universite Quebec a Montreal, 1992
Uniwersytet Warszawski (Wydział Matematyki, Informatyki i Mechaniki), 1997 - 1999
Wyższa Szkoła Ubezpieczeń i Bankowości 1999- 2005
Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego ( Obecnie Akademia Leona Koźmińskiego) 2003 -
14. Kształcenie kadry naukowej
Wypromowanych siedmiu doktorów nauk ekonomicznych z dyscypliny ekonomia (dr Marek Cierpiał Wolan - Kolegium Analiz Ekonomicznych SGH, dr Barbara Karlikowska, dr Michał Wojna, dr Adam Pałacki, dr Przemysław Psikuta, Dr Małgorzata Białas, Dr Agnieszka Pietrzak, Instytut Finansów)
Cztery przewody otwarte (w Kolegium Analiz Ekonomicznych SGH)
150 wypromowanych magistrów z dyscypliny ekonomii
60 wypromowanych licencjatów
14. Największe osiągnięcia naukowe:
Pierwszy laureat Nagrody Banku Handlowego (1995 rok) za wybitne osiągnięcia w dziedzinie teorii ekonomii i finansów
Indywidualna Nagroda Ministra Edukacji Narodowej I stopnia (1995)
Załącznik nr 2
wykaz osiągnięć w pracy naukowo-badawczej
Adam Noga
Spis publikacji po obronie pracy habilitacyjnej ( Dominacja a efektywna konkurencja, Fundacja Naukowa Taylora, Warszawa 1993):
Samodzielne książki:
1) Źródła bogactwa kraju, Wprowadzenie do ekonomii, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa, 1994.
2) Makroekonomia a przedsiębiorczość, Wydawnictwo LAM, 2000, wyd. I.
3) Makroekonomia a przedsiębiorczość, Wydawnictwo LAM, 2001, wyd. II uzupełnione
4) Teorie przedsiębiorstw, Warszawa PWE, 2009
Książki z głównym udziałem merytorycznym i redakcją naukową:
1) Przekształcenia własnościowe w Polsce (1990-1997), Dostosowania do struktur własnościowych Unii Europejskiej, Warszawa, Ministerstwo Skarbu, 1999, redakcja naukowa Adam Noga
Wyodrębnione teksty: Wprowadzenie, Teoretyczne podstawy przekształceń własnościowych, Mikroekonomiczne rezultaty prywatyzacji, Mezoekonomiczne konsekwencje przekształceń własnościowych
2) Szkoła Główna Handlowa i dziesięć lat transformacji w Polsce, Warszawa, SGH, 1999, redakcja naukowa Adam Noga
Wyodrębnione teksty: Wprowadzenie, Zmiany w strukturze przedmiotowej i podmiotowej gospodarki polskiej
3) Jak tworzyć w Polsce nowe miejsca pracy, Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego, Warszawa, 2003, redakcja naukowa Adam Noga
Wyodrębnione teksty: Wprowadzenie, W poszukiwaniu nowego modelu tworzenia nowych miejsc pracy w Polsce (współautorstwo Z. Sadowski, W. Rydzkowski)
4) Zmiany instytucjonalne w polskiej gospodarce rynkowej, Warszawa, PTE, 2004 , redakcja naukowa Adam Noga
Wyodrębnione teksty: Wprowadzenie, Instytucjonalne ograniczenia wyjścia z impasu polskiej transformacji
5) Raport o stanie finansowym państwa w 1999 roku, Warszawa LAM, 2000, redakcja naukowa Adam Noga
Wyodrębnione teksty: Wprowadzenie, Rok 1999 – kontynuacja socjalno-stabilizacyjnego charakteru finansów polskich
6) Raport o stanie finansowym państwa w 2000 roku, Warszawa LAM, 2001, redakcja naukowa Adam Noga
Wyodrębnione teksty: Wprowadzenie, Uwarunkowania finansów Polski w 2000 roku
7) Raport o stanie finansowym państwa w 2001 roku, Warszawa LAM, 2002, redakcja naukowa Adam Noga
8) Wyodrębnione teksty: Wprowadzenie, Makroekonomiczne i mikroekonomiczne tendencje
9) Raport o stanie finansowym państwa w 2002 roku, Warszawa LAM, 2003, redakcja naukowa Adam Noga
Wyodrębnione teksty: Wprowadzenie, Makroekonomiczne i mikroekonomiczne tendencje
10) Raport o stanie finansowym państwa w 2003 roku, Warszawa LAM, 2004, redakcja naukowa Adam Noga
11) Wyodrębnione teksty: Wprowadzenie, Tendencje makroekonomiczne w 2003 roku. Ożywienie w 2003 roku – początek nowej fali specyficznego cyklu koniunkturalnego w Polsce
12) Raport o stanie finansowym państwa w 2004 roku, Warszawa LAM, 2005, redakcja naukowa Adam Noga
Wyodrębnione teksty: Wprowadzenie, Podstawowe tendencje makroekonomiczne w 2004 roku
11) Polityka wzrostu gospodarczego Polski w latach 2003-2006, Warszawa LAM, 2004, redakcja naukowa Adam Noga
Wyodrębnione teksty: Wprowadzenie, Sposoby kreowania zdrowego wzrostu gospodarczego w Polsce w latach 2003 – 2006(7)
Udział cząstkowy w publikacjach książkowych:
1) Małe i średnie przedsiębiorstwa, pod red. Naukową C. Fourcade, Uniwersytet nr 1 Montpellier, Szkoła Główna Handlowa, Uniwersytet Katolicki w Louvain, 1994,
Wyodrębnione teksty: 1) Teoria ekonomiczna MSP: Czy małe przedsiębiorstwa muszą stawać się dużymi? 2) Modelowe strategie rozwojowe przedsiębiorstw 3) Specyfika i wybrane przypadki.
2) Zb. Wiszniewski, Mikroekonomia współczesna, Syntetyczne ujęcie, Olympus, 1994.
Wyodrębniony dodatek matematyczny.
3) Encyklopedia biznesu, tom I i II, Fundacja Innowacja, Warszawa, 1995.
Wyodrębnione hasła: Przedsiębiorczość, Przedsiębiorstwo, Koncern, Trust, Konglomerat (2 arkusze autorskie).
4) Sektorowe programy restrukturyzacji i prywatyzacja majątku państwowego, Wybór ekspertyz, praca zbiorowa pod red. H. Bochniarz i S. Krajewskiego, Warszawa, Przedświt, 1997.
Wyodrębniony tekst: Rekomendacje w zakresie selekcji i wspierania sektorów przyszłościowych i polityki sektorów tradycyjnych
5) Leksykon prywatyzacji, PWE, Warszawa, 1997, wyd. I, 1998, wyd. II. Autorstwo 14 haseł.
6) Koncentracja produkcji i zachowania rynkowe przedsiębiorstw, pod red. Naukową A. Sosnowskiej, SGH, 1998.
Wyodrębnione teksty: 1)Wpływ koncentracji na siłę konkurencji, Spory w teorii ekonomii, 2) Założenia badania ankietowego
7) Zagrożenia przyszłości – krach czy rozwój, Forum Spraw Publicznych, Warszawa, LAM, 2000.
Wyodrębniony tekst: Zagrożenia rozwoju przedsiębiorczości
8) Przedsiębiorczość a konkurencyjność, praca zbiorowa pod red. J. Kotowicz-Jawor, Dom Wydawniczy Bellona, 2001.
Wyodrębniony tekst: Przedsiębiorczość a polityka makroekonomiczna
9) Potencjał rozwojowy w Polsce w epoce globalizacji, Forum Spraw Publicznych, Warszawa, 2001.
Wyodrębniony tekst: Zdolność kreacji nowych rozwiązań technicznych i technologicznych oraz nowych konkurencyjnych produktów
10) Państwo Polskie w Zjednoczonej Europie, Forum Spraw Publicznych, Warszawa, 2001.
Wyodrębniony tekst: Rozbudowa transeuropejskiej infrastruktury jako szansa rozwojowa Polski
11) Ekonomia, Nauka zdrowego rozsądku, Amerykańsko- polski podręcznik akademicki makro- i mikroekonomii, E. V. Bowden, J. H. Bowden, Fundacja Innowacja, Warszawa, 2002 .
Wyodrębniona część polska: Finanse publiczne, 2 arkusze autorskie.
12) Globalizacja, Integracja, Przedsiębiorczość, pod redakcją J. Kalińskiego i K. Kaszuby, Rzeszów, 2002.
Wyodrębniony tekst: Globalizacja konkurencji a szansa na lokalne inwestycje.
13) Transformacja – Integracja – Globalizacja, Kraków PTE, 2004 wyodrębniony tekst : Klincz mikro – i makroekonomii,
14) Strategia szybkiego wzrostu gospodarczego, pod red. G.W. Kołodko, wyodrębniony tekst: Nowe podstawy mikroekonomii i mezoekonomii długookresowego wzrostu gospodarczego, Warszawa WSPiZ, 2004
15)Oskar Lange a współczesność, pod redakcją Z. Sadowskiego, Warszawa PTE, 2005
wyodrębniony tekst: Oskar Lange a współczesne modele gospodarki rynkowej, 16) Gospodarka Polski po 15 latach transformacji, pod red. Zofii Dach, Kraków PTE, 2005
wyodrębniony tekst : W oczekiwaniu na druga fazę transformacji gospodarczej,
17) Małżeństwo – Etyka – Ekonomia, pod redakcją arcybiskupa Edwarda Ozorowskiego i R. Cz. Horodeńskiego, Białystok 2007.
wyodrębniony tekst: Poszukiwania zbieżności społecznej nauki Kościoła i teorii przedsiębiorstwa w postrzeganiu etyki biznesu,
18) Księga jubileuszowa poświęcona 90 - leciu urodzin Profesora Jana Lipińskiego, O kształtowaniu ładu gospodarczego, redakcja E. Mączyńska, Z. Sadowski, Warszawa PTE, 2008
wyodrębniony tekst: Niekompletność rynków i sposoby jej redukcji,
19) Strategija WUZ-ow, Moskwa MAEP, 2008.
wyodrębniony tekst: Strategije konkurencji wuzow w Polsze,
Ważniejsze artykuły:
1) Zmiana pozycji konkurencyjnej polskich przedsiębiorstw, Gospodarka Narodowa, 1995, nr 6 s. 15-20
2) Cele przedsiębiorstwa. Kontrowersje teoretyczne, Ekonomista, 1996, nr 6 s. 761-776.
3) W kierunku teorii kosztów transformacji, Ekonomista, 1997, nr 5-6, s. 683-694.
4) Potrzebna nowa policy mix, Rynek kapitałowy, nr 4 /2001
5) Piąta fala konkurencji, Roczniki Kolegium Analiz Ekonomicznych SGH, zeszyt 11/2003, s. 137-165.
6) Możliwości kreowania stabilizacyjno-rozwojowych finansów publicznych w Polsce, Studia Finansowe, nr 56, 2001. s. 5-19
7) Spór o korzyści i niebezpieczeństwa deficytu budżetu państwa w Polsce, Studia Finansowe, nr 59, 2001. s. 5-23
8) W kierunku zdrowego wzrostu gospodarczego, Studia Finansowe, nr 64, 2003. s. 5-23
9) Zaangażowanie państwa w mikrospołeczne procesy gospodarcze w latach 1990-1994, PAN, INE, Warszawa, 1995, Zeszyt nr 20, (współautorstwo W. Włodarczyk).
10) The value for the insurance company’s customers and their protection in the European Union, Journal of European Financial Services, vol.8, 2002, s. 85-97
11) Globalisation of the Activity of Insurance Companies vs Local Investment Policies, Journal of European Financial Services, vol. 7, 2001.
12) European Insurers in Search of New Competitive Strategies, Journal of European Financial Services, vol. 9, 2003.
13)Procesy prywatyzacji a pozycja konkurencyjna polskich przedsiębiorstw, Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Menedżerskiej SIG, 1997, s. 51-81 (współautorstwo G. Gierszewska)
14) Społeczny wymiar polityki gospodarczej (wspólnie z Z. Sadowskim, M. Kabajem), Oświata i Wychowanie, nr 5/2003
15) Możliwości konkurencji w polskiej elektroenergetyce, Warszawa URE, 2006
Recenzje w Ekonomiście:
1) Recenzja książki: P. Glikmana, M. Kabaja, T. Muszkieta, Ciągłość i transformacja gospodarki. Zasoby kapitału, pracy, energii i ich wykorzystanie do roku 2000-2010 (numer 2-3, 1998).
2) Recenzja książki: Zarządzanie wartością firmy, praca zbiorowa pod red. A. Hermana i A. Szablewskiego, Warszawa, Poltex, 1999. (nr 1/2000 Ekonomisty),
3) Recenzja książki: D. Hubner, M. Lubińskiego, W. Małeckiego, Z. Matkowskiego, Koniunktura gospodarcza, PWE, Warszawa, 1994 (nr 3/1995 Ekonomisty)
4) Recenzja książki: G.W. Kołodko, Globalizacja, marginalizacja, rozwój, Warszawa, WSPiZ, 2003 (Ekonomista, nr 3, 2004)
5)Recenzja książki: Ekonomia dla prawników i nie tylko, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa, 2003 (Ekonomista nr 4/2004)
6) Recenzja książki: St. Kasiewicz, W. Rogowski, M. Kicińska, Kapitał intelektualny, Oficyna Ekonomiczna, Kraków, 2006. (Ekonomista, nr 2, 2007)
7) Recenzja książki: J. Cieślik, Przedsiębiorczość dla ambitnych, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa, 2006(Ekonomista, nr 2, 2007).
Programy badawcze:
1) Koniunktura w handlu, program badawczy w latach 1994-1998, współautorstwo Katarzyna Majchrzak
1 – 22 biuletyny kwartalne Koniunktura w handlu ( Business Activity in Trade) od IV kwartału 1993 do II kwartału 1999, Warszawa, IRG, SGH, s. 640
2) Współautorstwo Raportu o przekształceniach własnościowych w latach 1994, 1995, 1996, Ministerstwo Przekształceń Własnościowych
3) Financial Strategy for National Fund for Environmental Protection & Water Management in Poland, NFOSiGW, 1996.
4) Sectors’Program for Restructurization and Privatization of the State Wealth, Warszawa, marzec, 1997 s. 72
5) Mikroekonomiczne podstawy średniookresowej strategii finansowej (analiza przedsiębiorstw I państwa), Warszawa, 1999.
6) Sposoby kreowania zdrowego wzrostu gospodarczego w Polsce w latach 2003-2006, wrzesień 2003, s. 51, Ekspertyza dla Ministerstwa Finansów i Ministerstwa Gospodarki, w ramach programu badawczego Polityka wzrostu gospodarczego w latach 2003-2006
7) Makroekonomiczne i mikroekonomiczne tendencje, Wyższa Szkoła Ubezpieczeń i Bankowości w Warszawie,2001-2003, analizy w dziesięciu biuletynach analitycznych
Inne artykuły i opracowania:
1) Naftowa szansa, Życie Gospodarcze, nr 1998, s. 7-12, współautorstwo J. Bossak
2) Kapitał trzeba zaprosić, Nowe Życie Gospodarcze, nr 13, 1998, s. 57-58
3) Niewidzialna broń, Jak wygrać z konkurencją rynkową, Polityka, nr 7, 1999
4) Dlaczego Polska potrzebuje reformy finansów publicznych, Przegląd, nr 13, 2003.
5) Finanse publiczne. Wędki zamiast ryb, Kuźnia Edukacyjna, nr 7/2001
6) Czeka nas ciężka praca, Podkarpacki Przedsiębiorca, nr 5, 2002.
7) Pewne są tylko koszty, Podkarpacki Przedsiębiorca, nr 2, 2001.
8) Piąta fala konkurencji, Podkarpacki Przedsiębiorca, nr 2, 2002.
9) Obniżanie kosztów w biznesie bez upuszczania krwi, Podkarpacki Przedsiębiorca, nr 3, 2001.
10) Bierzcie wędki zamiast ryb, Podkarpacki Przedsiębiorca, nr 4, 2001.
11) Najważniejszy szef, , Podkarpacki Przedsiębiorca, nr 3, 2002.
12) Analiza przewagi konkurencji, Przewodnik programowy oraz materiały dydaktyczne, dla studentów WSUiB, w Warszawie, 2001.
13) Prywatyzacja polskiej gospodarki – Próba syntetycznej oceny, Rządowe Centrum Studiów Strategicznych, 2002.
Recenzje:
11 recenzji prac doktorskich
3 recenzje prac habilitacyjnych
8 recenzji podręczników szkolnych
7 recenzji wydawniczych książek
7 recenzji książek w Ekonomiście
25 recenzji badawczych
Adam Noga
Wykaz publikacji przed rozprawą habilitacyjną
I. Rozprawa doktorska: Efektywne funkcjonowanie gospodarki w jej przekształceniach strukturalnych, Warszawa SGPiS, 1985
II. Opublikowane prace:
- Dominacja a efektywna konkurencja, Fundacja Naukowa Taylora, Warszawa 1993, s. ok. 200.
- Systemowe i koniunkturalne determinanty ożywienia gospodarczego w Polsce, Gospodarka Narodowa nr 4/1993, s. 38 – 43. (Współautor W. Włodarczyk).
- Wpływ mechanizmu funkcjonowania przedsiębiorstwa na przekształcenia strukturalne w gospodarce, Materiały i Prace IFGN SGH, tom LXI, 1992, s. 50 – 60.
- Efektywność przedsiębiorstw w procesie reformowania gospodarki, Materiały i Prace IFGN SGH, tom LIX, 1991, s. 5 – 28. (Współautor W. Włodarczyk).
- Metodologiczne problemy efektywności gospodarowania – rezultaty badań dla wdrażania mechanizmu rynkowego, Materiały i Prace IFGN, tom LIX, 1991, s. 28 – 51. (Współautor W. Włodarczyk).
- Koncentracja a konkurencja, Materiały i Prace IFGN SGPiS, tom LIV, 1990, s. 60 –64.
- O pseudoobiektywnych ograniczeniach reformy, Materiały i Prace IFGN SGPiS, tom LIII, 1989, s. 75 – 86.
- Koncepcja pragmatycznego zarządzania gospodarką, Materiały i Prace IFGN SGPiS, tom LII, 1989, s. 119 – 138. (Współautor J. Kurowski).
- Kierunki koniecznych zmian w strukturze produkcji gospodarki polskiej, Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstw, nr 5/1989, s. 15 – 19.
- Koncentracja kontra konkurencja, Zarządzanie, nr 6/1987, s. 8 – 10.
- Nauczanie ekonomii politycznej w ujęciu szkoły wakarowskiej, Studia i Materiały COMSE, tom 55, 1987, Poznań.
- Kryteria typologii mechanizmów funkcjonowania, Studia i Materiały COMSE, tom 55, s. 291 – 302.
- Concentration de la production et possibilites du mecanisme de cancurrence dans l’industrie polonaise, Universite Paris XIII, Creteil, 1987, s. 29
III. Podręczniki i skrypty:
- Ekonomia polityczna kapitalizmu, Warszawa SGPiS, 1987 (współautorstwo).
- La naissance et la chute de l’economie communiste, materiały do wykładu autorskiego dla studentów Universite du Quebec a Montreal.
IV. Pozostałe publikacje:
Recenzje:
- M. Porter, Strategie konkurencji, recenzja w Ekonomista, nr 4/1993.
- A. Herman, Rozwój społeczno – gospodarczy w socjalizmie, recenzja w Ekonomista nr 6/1990.
- M. Górski, G. Jędrzejewska, Równowaga i stabilność w gospodarce socjalistycznej, recenzja w Ekonomista, nr 2/1988.
- M. Nasiłowski, Socjalistyczny system gospodarowania w Polsce, recenzja w Handel Wewnętrzny, nr 1/1988.
Artykuły publicystyczne:
- Ograniczenia sfery realnej, Życie Gospodarcze, nr 20/1993. (Współautor W. Wlodarczyk).
- Biznes jest sztuką, Sztandar Młodych, 29. 10. 1992.
- Łódź nie może stać w czasie kryzysu, Życie Gospodarcze, nr 11/1990.
- Razem czy osobno, Tygodnik Robotniczy, nr 18/1989.
V. Nie opublikowane opracowania:
Artykuły na konferencje naukowe:
- Rynek – przedsiębiorstwo – państwo a rynek – państwo, konferencjaIFGN SGH, Jachranka, grudzień 1992, s. 19.
- Czwarta opcja, konferencja Wydziału Handlu Wewnętrznego SGH, Spała, maj 1991, s. 10.
- Identyfikacja barier wejścia przedsiębiorstw polskich w nowe segmenty rynku, konferencja IFGN SGH, Zbożenna, grudzień 1990, s. 28.
- Regulacja cenowa w ranach mechanizmu rynkowego, konferencja z okazji urodzin 70–lecia Prof. Jana Lipińskiego, Warszawa SGH, październik 1989, s. 12.
- Jednostki gospodarcze PRL w czasie wstrząsów, konferencja IFGN SGPiS, Jachranka, grudzień 1989.
- W poszukiwaniu optymalnych struktur podmiotowych rynku, konferencja IFGN SGPiS, Jadwisin, grudzień 1988.
- Concentration de la production et possibilites du mecanisme de concurrence dans l’ industrie polonaise, konferencja naukowa Universite Paris XIII Creteil, styczeń 1987.
- Koncentracja produkcji przemysłowej w świetle wyników badań, konferencja Instytutu Administracji i Zarządzania, Warszawa, luty 1987.
- Spór o metodę w naukach empirycznych, konferencja Wydziału Handlu Wewnętrznego SGPiS, Zbożenna, maj 1986.
- Le taux d’actualisation dans le choix des investissements dans l’economie nationale polonaise, konferencja międzynarodowa SGPiS, Warszawa, grudzień 1985. (Współautor R. Bartkowiak).
- Problemes d’equilibre, d’innovations et d’efficacite de l’economie de la Republique Populaire de Pologne, konferencja Paris X Nanterre, 1982.
Prace nie opublikowane:
- Możliwości zmian polityki stabilizacyjnej i przemysłowej. Ograniczenia zmian w sferze realnej, s. 35, w ramach badań statutowych SGH, 1993.
- Polityka przemysłowa a stabilizacja, s. 25, w ramach badań statutowych SGH, 1993.
- Wpływ reformy własności na intensywność konkurencji, s. 30, praca w ramach badań statutowych SGH, 1992.
- Narodziny i rozwój teorii konkurencji, s. 30, praca w ramach badań statutowych SGH, 1993.
- W poszukiwaniu strategii rozwojowych wielkich przedsiębiorstw państwowych, IFGN SGH, 1992, s. 22.
- Wpływ stopnia koncentracji przemysłu polskiego na wzrost cen w 1990 roku, IFGN SGH, 1991, s. 22.
- Program rozwoju konkurencji, IFGN SGPiS, 1990, s. 70.
- Zakres regulacji transportu, IRG SGPiS, 1990, s. 20.
- Wpływ mechanizmu funkcjonowania przedsiębiorstw na przekształcenia strukturalne w gospodarce, program badawczy 1986 – 1989 realizowany w IFGN SGPiS, s. 140.
Prace zastosowane w praktyce:
- Koncentracja produkcji przemysłowej w świetle wyników badań, 1987.
Opracowanie wykorzystane przy identyfikacji pozycji monopolistycznych i dominujących w gospodarce polskiej przez Departament Ministerstwa Finansów.
- Identyfikacja barier wejścia przedsiębiorstw polskich w nowe segmenty rynku, 1990.
Ekspertyza dla Rady Ekonomicznej przy Radzie Ministrów.
- Współautorstwo Raportu o przekształceniach własnościowych w latach 1994, 1995, 1996, Ministerstwo Przekształceń Własnościowych
4)Financial Strategy for National Fund for Environmental Protection & Water Management in Poland, NFOSiGW, 1996.
5)Sectors’Program for Restructurization and Privatization of the State Wealth,
Załącznik nr 3
- wykaz osiągnięć w pracy naukowo-badawczej zastosowanej w praktyce
Prace zastosowane w praktyce:
1)Koncentracja produkcji przemysłowej w świetle wyników badań, 1987.
Opracowanie wykorzystane przy identyfikacji pozycji monopolistycznych i dominujących w gospodarce polskiej przez Departament Ministerstwa Finansów.
2)Identyfikacja barier wejścia przedsiębiorstw polskich w nowe segmenty rynku, 1990.
Ekspertyza dla Rady Ekonomicznej przy Radzie Ministrów.
3)Financial Strategy for National Fund for Environmental Protection & Water Management in Poland, NFOSiGW, 1996.
Ekspertyza wykorzystywana przy rozwoju NFOŚiGW
4)Sectors’Program for Restructurization and Privatization of the State Wealth, Warszawa, marzec, 1997 s. 72
5) Koncepcja zintegrowanego przedsiębiorstwa produkcyjno-handlowego produktów naftowych, 1998
Ekspertyza (wspólnie z J. Bosakiem) wykorzystana przy tworzeniu przedsiębiorstwa Orlen S.A.
6) Potrzeba reformy finansów publicznych, 2004
Ekspertyza dla ministra finansów, wykorzystana przy przygotowaniu Naprawy finansów publicznych w Polsce
Załącznik nr 4
- informację na temat osiągnięć dydaktycznych i wykazem zakończonych przewodów doktorskich
Wypromowanych siedmiu doktorów nauk ekonomicznych z dyscypliny ekonomia:
1) dr Marek Cierpiał Wolan - Kolegium Analiz Ekonomicznych SGH,
Równowaga a przejrzystość rynku, 10 12 2000
2) dr Barbara Karlikowska, Instytut Finansów, WSUiB
16 10 2003
Społeczne korzyści i koszty ubezpieczeń ekologicznych
3) dr Michał Wojna, Instytut Finansów, WSUiB,
Sieci kooperacyjne przedsiębiorstw jako instytucja gospodarki rynkowej,18 12 2003
4) dr Adam Pałacki, Instytut Finansów, WSUiB
Zespołowe centra motywacji i kompetencji jako sposób kreowania i alokowania wiedzy w przedsiębiorstwie, 20 05 2004
5) dr Przemysław Psikuta, Instytut Finansów, WSUiB
Problemy teorii kapitału ryzyka, 22 06 2006
6) Dr Małgorzata Szymańska - Białas, Instytut Finansów, WSUiB
Współzależność między systemem rachunkowości a efektywnością rynku kapitałowego,15 05 2008
7) Dr Agnieszka Pietrzak - Radwan, Instytut Finansów, WSUiB
Instytucja wspomagające redukcję asymetrii informacji na rynku ubezpieczeniowym na przykładzie CEPiK, 15 05 2008
Cztery przewody otwarte (w Kolegium Analiz Ekonomicznych SGH)
150 wypromowanych magistrów z dyscypliny ekonomii
60 wypromowanych licencjatów z dziedziny ekonomia
Wykłady:
1) Szkoła Główna Handlowa w Warszawie 1978-1999
2) L’Universite Montpellier I, 1992, 1994, 1996
3) L’Universite Catholique a Louvain, 1998
4) L’Universite Quebec a Montreal, 1992
5) Uniwersytet Warszawski (Wydział Matematyki, Informatyki i Mechaniki), 1997 - 1999
6) Wyższa Szkoła Ubezpieczeń i Bankowości 1999- 2005
7) Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego ( Obecnie Akademia Leona Koźmińskiego) 2003 -
Załącznik nr 5
- informację o współpracy z instytucjami, organizacjami i towarzystwami naukowymi w kraju i zagranicą
Zagranica:
Wykłady:
L’Universite Montpellier I, 1992, 1994, 1996
L’Universite Catholique a Louvain, 1998
L’Universite Quebec a Montreal, 1992
Członkostwo w organizacjach
-Association pour le developpement des Etudes sur la Firme et l’industrie
- Centre Europeen de PME,
Publikacje zagraniczne, powyżej w spisie publikacji
Wystąpienia z referatami na piętnastu konferencjach zagranicznych
Zewnętrzny egzaminator programów MBA Uniwersytetu: Notingham Forest University w latach 2004-2008
W kraju:
Wystąpienia na 30 konferencjach krajowych
Wykłady w różnych uczelniach:
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie 1978-1999
Uniwersytet Warszawski (Wydział Matematyki, Informatyki i Mechaniki), 1997 - 1999
Wyższa Szkoła Ubezpieczeń i Bankowości 1999- 2005
Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego ( Obecnie Akademia Leona Koźmińskiego) 2003 –
Wiceprezes Rady Naukowej Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego
Wiceprezes Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego
Załącznik nr 6
- uwierzytelniony odpis dyplomów doktorskiego i habilitacyjnego
[1] Jeszcze w latach 70. na czołowych giełdach świata tylko ¼ przedsiębiorstw była uważana za ryzykowne. Przedsiębiorstwo, firma, były bliskie swojej etymologii firmus – trwały, solidny, pewny itd. Obecnie jest dokładnie odwrotnie, ¾ przedsiębiorstw uważanych jest za ryzykowne. Na giełdach krajów o gospodarkach wschodzących, takich jak Polska, udział firm ryzykownych na giełdach jest jeszcze wyższy.
[2] Przedsiębiorstwo staje się coraz bardziej „nierzeczywistym”, symbolem, symulakrą czyli znakiem rzeczywistości zastępującym rzeczywistość (przedsiębiorstwo bardziej funkcjonuje jako nazwa i zapis księgowy), zjawiskiem przewidywanym przez filozofię i sztukę postmodernizmu (J. Baudrillard, Symulakry i symulacja, 2005). Trwałość i solidność przedsiębiorstwa , firmus, staje się bardziej trwałością i solidnością gospodarstw domowych je tworzących.
[3] W. Wilczyński w połowie lat 90. trafnie zauważył, że kryzys przedsiębiorczości w Niemczech zaczął się objawiać w tym, jak absolwenci szkół średnich i wyższych przy wyborze pracy kierowali się...systemem emerytalnym, jaki w danym przedsiębiorstwie się ukształtował.
[4] Firmy, firmus – po łacinie oznacza trwały, stąd wzięła się nazwa: firma.
[5] W badaniach wskazuję, że spór o to czy oczekiwania mikropodmiotów przyjmują charakter nieracjonalnych (J. M. Keynes), ekstrapolacyjnych (Neokeynesiści), adaptacyjnych (M. Friedman) czy racjonalnych (R. Lucas, R. Barro, T. Sargent), trzeba zamienić na próbę identyfikacji: w jakim stopniu oczekiwania różnych podmiotów są przedsiębiorcze.